به گزارش خبرگزاری علم و فناوری استان بوشهر؛ قرص برنج، سمی که بیشتر به عنوان یك حشره‌كش برای جلوگیری از آلودگی و آفت‌زدگی برنج انبار شده، غلات و خوراك دام استفاده می‌شود و شهرستان دشتستان بوشهربه وجود نخیلات بسیار از این سم بسیار استفاده می‌شود و این روزها باعث مرگ تعدادی از هموطنان‌مان شده است.

از ابتدای مهرماه سال جاری تاکنون در شهرستان دشتستان 22نفر با قرص برنج مسموم شده‌اند که این حوادث منجر به مرگ 4 نفر شده است.

رییس شبکه بهداشت و درمان شهرستان دشتستان اظهار کرد: پنج عضو این خانواده صبح روز پنجشنبه ۲۵ مهرماه با علائمی شبیه آنفولانزا با مرکز خدمات جامع سلامت آبپخش مراجعه می‌کنند که پزشک مرکز پس از ارائه خدمات درمانی با توجه به وخامت حال دو دختر خانواده آن‌ها را جهت ارائه خدمات درمانی تخصصی به بیمارستان گنجی برازجان ارجاع می‌دهد.

خویش دوست افزود: این خانواده به بیمارستان شهید گنجی ارجاع داده می‌شوند و در بیمارستان توسط پزشک طب اورژانس و متخصص داخلی مورد معاینه، مشاوره و خدمات درمانی تخصصی قرار می‌گیرند که با توجه به آزمایش‌های خون تخصصی (گازهای خون) مشکوک به مسمومیت می‌شوند و در مشاوره با پدر خانواده متوجه مسمومیت با گاز قرص برنج می‌شوند.

وی گفت: متأسفانه دختر ۱۷ ساله این خانواده، علی‌رغم بستری شدن در بخش مراقبت‌های ویژه به علت قرارگرفته زیاد در معرض این گاز عوارض شدید تنفسی داشته و به علت ایست تنفسی در روز شنبه ۲۷ مهرماه فوت می‌کند.

مسمومیت با این قرص هم از راه استنشاق، هم از راه تماس پوستی و هم به صورت خوراكی اتفاق می‌افتد. مصرف خوراكی آن باعث تهوع، درد معده، استفراغ، اسهال، تنگی نفس، احساس سرما، عطش، سردرد، تشنج و كما می شود.

قرص برنج چیست؟

(آلومینیوم فسفید به انگلیسی: Aluminium phosphide) که در ایران آنرا با نام قرص برنج می‌شناسند، یک ترکیب شیمیایی است که با فرمول AlP شناخته می‌شود. قرص مرگ آور برنج، فسفید آمونیوم یا فسفید کلسیم یا روی به وزن سه گرم است.

اثرات تماس با قرص برنج :

  تماس انسان با قرص برنج مي‌تواند عوارض شديد و كشنده‌اي در برداشته باشد.

 بر اساس گزارشات، فسفيدها( فسفيد آلومينيوم …) باعث تحريك شديد دستگاه گوارش، اختلالات قلبي عروقي، هيپوتاسيون، شوك، آرتيمي، نارسايي قلبي، ادم ريوي، اسيدوز متابوليك، آسيب كبدي و كليوي، ترومبوسيتوپني و تشنج نهايتا كما و مرگ تا 72 ساعت بعد از مصرف مي‌گردد .

عوارض گوارشي 5 الي 10 دقيقه پس از مصرف حادث شده و سپس ساير علائم ظاهر مي‌گردد تسريع در درمان حتي در بيماران به ظاهربي علامت اهميت بارزي در بهبود بيماران دارد.

عوارض ناشي از مصرف قرص برنج يا فسفين:

عوارض حاد : استنشاق فسفين باعث ايجاد سردرد، گيجي، خستگي سرفه همراه با خلط ( سبز رنگ )، اختلال در حركت، صحبت كردن، تهوع و استفراغ  درد معده، اسهال، سردرد و…

مصرف خوراكي : تهوع، درد معده، استفراغ، اسهال، تنگي نفس، احساس سرما، عطش، سر درد، تشنج و كما مي‌باشد.

مرگ بعد از 4 روز يا حداكثر 2 هفته با نارسايي قلبي حادث مي‌گردد.

استنشاق مزمن : كاهش اشتها، كاهش وزن، آنمي، شكستگي خود بخود استخوان، دندان درد و تورم و نكروز فك

درمان:

اقدامات اوليه : بعد از مشاهده علائم، بيمار را به هواي آزاد ببرید.

1- به هیچ وجه به بیمار آب ندهید والا او را می‌کشید.

2- روغن غیر قابل جذب به خورد مریض بدهد.

 پارافین مایع

 روغن زیتون

 روغن نارگیل

وازلین هم اگر دارید بد نیست اکثرا در خانه‌های پماد وازلین بچه دارند.

آخرین آمار مرگ و میر با قرص برنج

بر اساس آمار پزشکی قانونی کشور، در سال ۹۶ تعداد ۶۴۰ مورد ، در سال ۹۷ تعداد ۸۲۵ مورد و در پنج ماه نخست سال ۹۸، تعداد ۳۴۶ مورد مرگ ناشی از قرص برنج ثبت شده است.

مسمومیت های ناشی از قرص برنج که به بیمارستان های کشور مراجعه شده است، در سال ۹۶ ، یک درصد، در سال ۱۳۹۷ ، ۱.۴۴ درصد و در نیمه نخست سال ۱۳۹۸ ، ۱.۲ درصد را شامل می شود.

گاز ناشی از قرص برنج در غلظت‌های بسیار پایین نیز کشنده است

مدیر آزمایشگاه کنترل مواد غذایی معاونت غذا و دارو بوشهر گفت: این گاز حتی در غلظت‌های بسیار پایین کشنده است و به همین دلیل فسفید آلومینیوم به عنوان یک فومیگانت (تدخینی) برای کنترل حشرات و آفات انباری محصولاتی چون برنج و غلات در سوله‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد.

دکتر محبی بابیان اینکه فسفید آلومینیوم از خطرناک‌ترین سموم دفع آفات بوده که در ایران به نام قرص برنج شناخته می‌شود افزود: در حال حاضر، آلومینیوم فسفید با رنگ‌های خاکستری تیره، سفید قهوه‌ای و یا به شکل کریستال‌های زردرنگ و با نام‌های تجاری مختلف به عنوان آفت‌کش حشره‌کش و جونده کش استفاده می‌شود.

وی تصریح کرد: متأسفانه به دلیل عدم مدیریت استفاده از آلومینیوم فسفید، در کشور ما نیز از چند سال قبل آمار نسبتاً بالای مسمومیت‌های ناشی از این عوامل در کشور گزارش‌شده است.

مدیر آزمایشگاه کنترل مواد غذایی معاونت غذا و دارو بوشهر اضافه کرد: این امر سبب شد که اقداماتی جهت ممنوعیت در واردات آن و محدودیت در فروش در سازمان‌های مسئول انجام شود، به‌گونه‌ای که از سال 1384 مقرر شد که فسفید آلومینیوم به شکل قرص از فهرست سموم کشاورزی مجاز حذف و هرگونه واردات، توزیع و فروش آن ممنوع شود و هرگونه کاربرد کشاورزی این سم تنها به صورت محدود و در سایر فرمولاسیون‌ها و تحت نظارت نهادهای ذیصلاح و تنها پس از اخذ مجوزهای لازم صورت گیرد.

آسیب ناشی از مسمومیت با قرص برنج می‌تواند جبران‌ناپذیر باشد

دکترمحبی افزود: آسیب ناشی از مسمومیت با قرص برنج می‌تواند جبران‌ناپذیر باشد و به هیچ‌وجه با آفت زدن مواد غذایی در منازل و حتی موارد بسیار بزرگ‌تر قابل‌مقایسه نیست در صورتی که در موارد صنعتی راه‌حل‌های بسیار مناسب‌تری وجود دارد.

برای پیشگیری از آفت‌زدگی، سیر و مقداری نمک را جایگزین قرص برنج کنید

وی اظهار داشت: توصیه می‌شود برای پیشگیری از آفت‌زدگی غلات و حبوبات در منزل، با جایگزین کردن این سم با سیر و مقداری نمک، از بروز فاجعه در خانواده خود جلوگیری کرد.

مدیر آزمایشگاه کنترل مواد غذایی معاونت غذا و دارو بوشهر اضافه کرد: نوع دیگری از فراورده برای مصارف خانگی به نام عمومی قرص برنج وجود دارد که فاقد ماده سمی فسفید آلومینیوم بوده و حاوی عصاره سیر، تالک و نمک طعام است و به عنوان "قرص برنج با منشأ گیاهی " عرضه می‌شود که برای انسان بی‌خطر محسوب می‌شود.

دکترمحبی بیان کرد: عقل سلیم حکم می‌کند که حتی از تهیه قرص برنج با منشأ گیاهی هم به دلیل احتمال اشتباه در انتخاب آن صرف‌نظر شود.

وی در بخش دیگر از سخنان خود توصیه کرد: فرد مسموم، خانواده‌ها و یا سایر همراهان مسمومین، از هرگونه اطلاعات در مورد نحوه مسمومیت یا مواجهه فرد مسموم به پرسنل درمان دریغ نکنند.

مدیر آزمایشگاه کنترل مواد غذایی معاونت غذا و دارو بوشهر اضافه کرد: هنگام کمک به فرد آسیب‌دیده رعایت موارد ایمنی مواجهه با این سم را داشته باشند.

برای جلوگیری از قاچاق این سم قوانین و مجازات سخت‌گیرانه‌تری وضع و اجرا شود

محبی افزود: علاوه بر آموزش همگانی و آگاه‌سازی از خطرات مواجهه با این سم، برای جلوگیری از قاچاق، خرید، فروش و حتی نگهداری و حمل‌ونقل و احتیاط در صدور مجوزهای تولید در صورت استفاده در سایر فرمولاسیون‌ها از این ماده مهلک باید که قوانین و مجازات سخت‌گیرانه‌تری وضع و اجرا شود.

وی تصریح کرد: با تأسف بسیار به دلیل تمایل استفاده کشاورزان و انبارداران و حتی استفاده‌های خانگی و نیمه‌صنعتی، همچنان موارد قاچاق و فروش غیرقانونی در بازار سیاه گزارش می‌شود.

راه‌های انتقال مسمومیت با قرص برنج

مدیر آزمایشگاه کنترل مواد غذایی معاونت غذا و دارو بوشهر در خصوص راه‌های انتقال مسمومیت با قرص برنج گفت: راه جذب پوستی قابل‌ملاحظه‌ای برای این سم وجود نداشته و راه اصلی ایجاد مسمومیت، بیشتر از طریق مصرف دهانی و مواجهه تنفسی است.

شدت مسمومیت با آلومینیوم فسفید در هر دو مسیر مصرف گوارشی و تنفسی بالا بوده و فسفین تولیدشده به راحتی از دستگاه گوارش و ریه جذب می‌شود.

دکتر محبی افزود: پیامد اصلی کشنده فسفید آلومینیوم معمولاً اختلال در سیستم قلبی و عروقی از طریق اثر مستقیم گاز فسفین بر میوکارد (لایه میانی قلب)و ایجاد آریتمی (ضربان غیرطبیعی قلب)است، متأسفانه مسمومیت با این سم در 24 تا 48 ساعت اولیه با درصد بالای مرگ همراه است.

پادزهر اختصاصی در درمان مسمومیت حاد با آن وجود ندارد

وی بابیان اینکه تاکنون مکانیسم دقیق بروز اثرات سمی فسفید آلومینیوم در انسان شناخته‌نشده است گفت: پادزهر اختصاصی در درمان مسمومیت حاد با آن وجود ندارد، درنتیجه کنترل فرد مسموم بر اساس درمان حمایتی صورت می‌گیرد.

دکتر محبی اضافه کرد: مهم‌ترین امر، تشخیص سریع مسمومیت بر اساس یافته‌های بالینی، گرفتن شرح‌حال از مسموم یا اطرافیان و یا بر اساس شواهد است.

مدیر آزمایشگاه کنترل مواد غذایی معاونت غذا و دارو بوشهر در پاسخ به سؤال آیا معقولانه است که از این سم در مکان‌هایی آن هم با میزان بالای رطوبت، چون استان بوشهر برای هر هدفی استفاده کرد؟ گفت: نگهداری این ترکیب در شرایط نامناسب و مکان با رطوبت بالا با افزایش احتمال آزادسازی گاز مهلک فسفین می‌تواند برای انسان مهلک باشد.

باید از نگهداری قرص برنج در منزل جدا خودداری شود

دکتر محبی اضافه کرد: مواردی از بروز مسمومیت‌های اتفاقی در کودکان و بزرگ‌سالان در کشور در اثر استنشاق فسفین متصاعد شده از قرص برنج که در منزل مسکونی نگهداری شده بوده است وجود دارد که باید از نگهداری این فراورده در منزل جدا خودداری شود.

 مدیر آزمایشگاه کنترل مواد غذایی معاونت غذا و دارو بوشهر خاطرنشان کرد: با خودداری از هرگونه خرید، نگهداری و به‌کارگیری این ترکیب ممنوعه می‌توان حافظ جان خود، خانواده خود و سایر همنوعان خود بود.

انتهای پیام/حسینی مفرد