واحدهای فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان

ماهواره بر قاصد به فضا پرتاب شد

موفقیت جدید فضایی ایران

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری :سازمان سازمان فضایی ایران، صبح امروز (دوشنبه ۳۰ تیر ماه) یک آزمون زیرمداری توسط ماهواره‌بر قاصد با هدف ارزیابی برخی فناوری های جدید در حال توسعه صنعت فضایی ایران انجام گرفت.

براساس این گزارش، نتایج حاصل از این آزمون در جهت ارتقای عملکرد ماهواره ها و سامانه های فضایی کشور بکار گرفته خواهد شد.

بدون هیچ شکی می‌توان ماهواره‌بر "قاصد" را به‌عنوان بازیگر اصلی حضور ایران در فضا معرفی کرد که توانست با پرتاب ماهواره‌های نور1، نور2، و نور3 هر 3 ماهواره را با موفقیت به مدار لئو تزریق کند.

قاصد ماهواره‌بر ساخت صنایع هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که در تاریخ 5 اردیبهشت ماه سال 1399 ماهواره نور1 را در مدار لئو قرار داد. این ماهواره‌بر در گام دوم و در تاریخ 17 اسفند ماه 1400 ماهواره نور2 را نیز به مدار تزریق کرد. ماهواره نور3 نیز توسط همین ماهواره‌بر در تاریخ 5 مهر 140٢ به مدار لئو فرستاده شد.

ماهواره‌بر قاصد نخستین ماهواره‌بر 3مرحله‌ای ساخت ایران با پیشران کامپوزیتی الیاف کربن است که این نوع پیشران موجب کاهش شدید وزن حامل نسبت به حامل‌های فلزی شده است.

جایگاه قاصد در ارتقای جایگاه ایران 

قاصد از سه مرحله تشکیل شده است؛ مرحله اول پیشران راکتی با سوخت مایع و ارتفاع نزدیک به 13 متر، مرحله دوم پیشران سوخت جامد سلمان با ارتفاع حدود 1.5 متر و مرحله سوم باز هم پیشرانی با سوخت مایع و ارتفاع نزدیک به 2.7 متر که محموله ماهواره‌بر را در خود جای می‌دهد و تزریق آن به مدار را به‌عهده دارد.

این ماهواره‌بر می‌تواند سرعت لازم برای رسیدن به مدار موردنظر را فراهم آورد و شتاب کافی برای تزریق ماهواره به مدار را ایجاد کند و در نتیجه، حائز همه ویژگی‌های لازم برای تزریق میکروماهواره‌ها به مدار تعیین‌شده و ایجاد منظومه ماهواره‌ای به‌کمک آنهاست.

از دیگر ویژگی‌های خاص ماهواره‌بر قاصد، امکان شلیک آن از سکوی متحرک (پرتابگر متحرک) است؛ ویژگی‌‌ای که شلیک آن از هر مکانی غیر از سکوی پرتاب را فراهم می‌کند.

این ماهواره‌بر تاکنون توانسته است 3 ماهواره را با موفقیت به مدار لئو پرتاب کند و می‌توان گفت که تثبیت ایران در این مدار تا حد زیادی مدیون این ماهواره‌بر قدرتمند است. "قاصد" شتاب چشمگیری را به صنعت فضایی کشور داده است و امید می‌رود به‌زودی کشورمان را به منظومه‌ای از ماهواره‌های سنجشی در مدار زمین تجهیز کند که پیشرفت علمی قابل‌توجهی محسوب می‌شود و برنامه‌ریزی برای طراحی و اجرای پروژه‌های فضایی بزرگتر را ممکن خواهد کرد.

تثبیت موقعیت ایران در فضا 

ایران در حوزه طراحی و ساخت ماهواره‌برهایی که ماهواره‌های سبک را به مدار لئو تزریق می‌کند، به تثبیت کامل رسیده اما در حوزه ماهواره‌های سنگین مدار لئو یا تزریق منظومه‌های ماهواره‌ای به تثبیت نرسیده‌ که در همین راستا منظومه شهید سلیمانی در حال ساخت است. 

صنعت فضایی ایران در اسناد بالادستی به صورت مبسوط مورد توجه قرار گرفته است و یکی از اسناد بالادستی مهم، پرنامه پنج‌ساله هفتم توسعه کشور است؛ در ماده 67 فصل 13 برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه کشور به‌صورت کلی به چشم‌انداز و برنامه‌ها و آینده "صنعت فضایی ایران" اشاره کرده است.

در این ماده آمده است: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف است با همکاری وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، به‌منظور شتابدهی رشد صنعت فضایی کشور و توسعه کاربرد خدمات فضاپایه و داده‌های فضایی در بخش‌های اقتصادی نسبت به اجرای برنامه‌های فضایی با اولویت‌هایی اقدام کند که نخستین اولویت "تثبیت قابلیت دستیابی به مدارهای پایین (لئو) و حفظ نقاط مداری کشور" است.

ایران در کنار روسیه، آمریکا، فرانسه، ژاپن، چین، انگلیس، هند، کره شمالی و کره جنوبی، جزو 10 کشوری است که توان پرتاب ماهواره به مدار لئو را دارد. تزریق ماهواره‌های سنجشی (نظیر تصویربرداری از سطح زمین) تا مدار 1000 کیلومتر، ماهواره‌های موقعیت‌یاب تا مدار 20000 کیلومتر و ماهواره‌های مخابراتی در مدار 36000 کیلومتر از اهداف کلان برنامه فضایی ایران است.

 تعریف مدار ارتفاع پایین زمین یا لئو (LEO)

ارتفاع سطح زمین تا دو هزار کیلومتری را مدار ارتفاع پایین زمین یا لئو (LEO) می‌نامند. از دو هزار کیلومتر تا 35 هزار و 786 متر، مدارهای میانی زمین نام دارد و مدارهای بالاتر از این ارتفاع را مدار ارتفاع بالا یا ژئو نامگذاری کرده‌اند.

پریود (دوره یک گردش کامل حول زمین) مدارهای لئو بسیار کوتاه است. در ارتفاع 300 کیلومتری، جسم روزی نزدیک به 15 بار به دور زمین می‌چرخد. پروازهای فضایی سرنشین‌دار در محدوده مدارهای لئو انجام می‌شود. ایستگاه‌های فضایی در این مدارها قرار می‌گیرند. ماهواره‌های سنجش از دور و شماری از ماهواره‌های مخابراتی نیز در این مدارها قرار می‌گیرند.