علمی، پژوهشی و فناوری

بهسازی سامانه توزیع آب برای کاهش فشار بر منابع زیرزمینی

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری : به نقل از مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، «بررسی جامع فنی-زیست‌محیطی بهسازی و مدرن‌سازی سامانه توزیع آب سطحی با هدف کاهش اضافه‌برداشت آب زیرزمینی، با مطالعه موردی شبکه آبیاری نکوآباد اصفهان» عنوان طرحی پژوهشی است که با حمایت بنیاد ملی علم ایران و توسط سیدمهدی هاشمی شاهدانی، دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه تهران، انجام شده است. 

هاشمی شاهدانی در تشریح دلایل انجام این طرح گفت: کانال‌های اصلی و فرعی آبیاری و سازه‌های هیدرولیکی وابسته به آن‌ها، زیرساخت اصلی انتقال و توزیع آب سطحی در حدود ۱۲۰ شبکه آبیاری مدرن ایران هستند که ۳۵ درصد از اراضی فاریاب کشور را پوشش می‌دهند. بررسی‌های میدانی نشان داده است که روش‌های بهره‌برداری موجود، کارایی لازم در تأمین عادلانه و قابل اعتماد آب برای کشاورزان را ندارند. 

وی افزود: تشدید کم‌آبی در دو دهه اخیر موجب شده است که سامانه‌های موجود عملکرد مطلوبی نداشته باشند و کشاورزان در بسیاری از مناطق ناگزیر به استفاده از منابع زیرزمینی روی آورند؛ روندی که به افزایش قابل توجه تعداد چاه‌های مجوزدار و غیرمجوزدار و در نتیجه اضافه‌برداشت از آب‌های زیرزمینی منجر شده است. 

این پژوهشگر با اشاره به آسیب‌پذیری سامانه‌های تأمین آب سطحی در شرایط غیرنرمال ناشی از تغییرات اقلیمی تصریح کرد: در شرایط کم‌آبی، سامانه‌های توزیع آب سطحی نمی‌توانند آب را به شکل پایدار و عادلانه میان کشاورزان توزیع کنند و این مسئله یکی از عوامل اصلی بحران آب زیرزمینی در کشور است.

وی هدف اصلی این طرح را معرفی و ارزیابی پروژه‌های بهسازی و مدرن‌سازی سامانه‌های بهره‌برداری از آب سطحی دانست و تأکید کرد: اجرای این راهکارها علاوه بر ارتقای فرآیند توزیع آب، می‌تواند به تعادل‌بخشی آبخوان‌ها و کاهش مصرف انرژی در کشاورزی کمک کند. 

هاشمی شاهدانی در پایان خاطرنشان کرد: دستاوردهای این طرح به تولید دانش فنی بومی و ارائه چارچوبی جامع برای ارزیابی فنی و زیست‌محیطی پروژه‌های مدرن‌سازی آبیاری منجر شده و می‌تواند به‌عنوان پشتوانه‌ای علمی برای مدیریت منابع آب و انرژی در بخش کشاورزی کشور مورد استفاده قرار گیرد.