علمی، پژوهشی و فناوری

عقلانیت اقتصاد و ریشه‌های تاریخی "ناهار مجانی"

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری : طبیعی است که ما هم از هدیه، اشانتیون یا جوایز و حتی تخفیف های ویژه یک شرکت یا فروشگاه بسیار به وجد بیاییم ،اما این همه ماجرا نیست زیرا کسانی می توانند این را بفهمند که دارای یک ذهن پیچیده و استراتژیک هستند ، زیرا آن چیزی که به ظاهر رایگان دریافت کرده‌اند ، هزینه زیادی برای آن پرداخت خواهند کرد ؛ یک ضرب‌المثل مشهور اقتصادی می‌گوید: چیزی شبیه ناهار مجانی وجود ندارد. یعنی اگر قرار باشد منفعتی حاصل شود حتما باید هزینه‌ای برای آن صورت گیرد.این سود ظاهری همواره هزینه‌ای پنهان دارد. این ایده بر اساس اصل اقتصادی "هیچ چیز در زندگی رایگان نیست" استوار است، به این معنا که هر مزیت یا خدمتی، مستقيم یا غيرمستقيم، توسط شخص یا جامعه پرداخت می‌شود.

در کافه های قرن نوزدهم آمریکا، به‌ویژه در شهرهای غربی مانند سن‌فرانسیسکو، برای جذب مشتری، تبلیغ می‌شد که با خرید یک نوشیدنی ، یک "ناهار رایگان" (معمولاً ساندویچ یا غذای ساده) دریافت خواهید کرد. در حقیقت، قیمت نوشیدنی به اندازه‌ای بالا بود که هزینه ناهار را هم پوشش می‌داد؛ یعنی مشتری ناخواسته هزینه غذا را می‌پرداخت. این ترفند بازاریابی نشان می‌داد که "ناهار مجانی" واقعاً وجود ندارد و هزینه آن به‌صورت غیرمستقیم دریافت می‌شود. 

این تجربه عینی به یک ضرب‌المثل اقتصادی تبدیل شد و اقتصاددانان از آن برای توضیح هزینه‌های پنهان سیاست‌های ظاهراً رایگان استفاده کردند.

کاربردهای اقتصادی این مفهوم شامل یارانه‌ها و سیاست‌های دولتی است. به عنوان مثال، ارائه بنزین یا نان ارزان‌قیمت ممکن است به نظر "رایگان" بیاید، اما هزینه آن از طریق مالیات‌ها یا کسری بودجه تأمین می‌شود. همچنین، یک شرکت آلاینده ممکن است سود ببرد، اما هزینه آلودگی را جامعه بپردازد. خدمات عمومی مانند امنیت یا روشنایی خیابان‌ها نیز برای همه "رایگان" است، اما هزینه آن از مالیات شهروندان تأمین می‌شود.

در نهایت، هیچ مزیت اقتصادی واقعاً رایگان نیست؛ حتی اگر هزینه آن آشکار نباشد، توسط فرد، دولت یا جامعه در بلندمدت پرداخت می‌شود. این مفهوم هشدار می‌دهد که وعده‌های سیاسی یا اقتصادی "بدون هزینه" اغلب واقعی نیستند و باید به دنبال هزینه‌های پنهان آن‌ها گشت. 

به قول یک اقتصاددان: "There’s no such thing as a free lunch." 

 

یکی از دوستان می گفت در روابط با شرکت ها و خریدهای شگفت آور مراقب باشید که کلاه ناهار مجانی سرتان نگذارند ، ناهار مجانی را نپذیرید! 

چون هر پیشنهاد رایگان، حقه و نیرنگی در خود پنهان دارد و توقع ایجاد می کند. سعی کنید با سخاوتمندی تمام بهای کامل هر چیزی را بپردازید؛ 

آن هم بی تخفیف!