دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی

گفتگو با دکتر علی اکبر سیف

چقدر پدر روان‌شناسی تربیتی ایران را می شناسید؟

به گزارش پایگاه خبری علم و فناوری در همدان : 

 نهاوند، شهر کهن و پر افتخار ایران، همواره مهد پرورش اندیشمندان و فرهیختگانی بوده است که نامشان بر تارک تاریخ این سرزمین می‌درخشد. دکتر علی‌اکبر سیف، یکی از این ستارگان درخشان است؛ پدر روان‌شناسی تربیتی ایران، نویسنده کتاب‌های مرجع و چهره‌ای ماندگار در علم و ادب. بر آن شدیم تا در گفتگویی صمیمانه، نگاهی به زندگی پربار و دستاوردهای علمی این استاد گرانقدر داشته باشیم.

استاد سیف، با درود و سپاس فراوان از اینکه وقت گرانبهای خود را در اختیار ما قرار دادید. باعث افتخار ماست که امروز در خدمت شما هستیم. دکتر سیف: سلام و عرض ادب. من هم از شما سپاسگزارم که به یاد بنده هستید و فرصت این گفتگو را فراهم کردید.

استاد، اجازه دهید گفتگو را از زادگاهتان، نهاوند، آغاز کنیم. شما در سال ۱۳۲۰ در این شهر متولد شدید و دوران کودکی و نوجوانی را در آنجا گذراندید. چگونه این دوران، با وجود فقدان پدر در سن دو سالگی، بر شکل‌گیری شخصیت علمی و نگاه شما به زندگی تأثیر گذاشت؟ دکتر سیف: بله، نهاوند برای من سرآغاز همه‌چیز بود. هرچند که سایه‌ پدر را زود از دست دادم، اما محبت و مراقبت مادربزرگ و مادرم، خلأ نبود او را پر کرد. در همان دوران کودکی، با وجود محدودیت‌ها، علاقه‌ زیادی به کتاب و آموختن داشتم. فضای سنتی و فرهنگی نهاوند در کنار معلمان دلسوزی که در دوران تحصیل ابتدایی و متوسطه داشتم، بذر عشق به دانش را در دل من کاشت. همین تجربه‌ها بود که باعث شد به دنبال مسیر علم بروم و سعی کنم با کسب دانش، خدمت کوچکی به جامعه‌ام داشته باشم. 

پس از پایان تحصیلات متوسطه و دریافت دیپلم ریاضی، شما وارد خدمت سربازی شدید و به عنوان سپاهی دانش، در روستاهای نهاوند به امر تدریس مشغول شدید. این تجربه چگونه دیدگاه شما را نسبت به آموزش و پرورش تغییر داد؟ دکتر سیف: خدمت سپاه دانش، یکی از تأثیرگذارترین دوره‌های زندگی من بود. رفتن به روستاها و تدریس به دانش‌آموزانی که با شور و اشتیاق فراوان علم می‌آموختند، برای من بسیار دلگرم‌کننده بود. آنجا بود که به عمق اهمیت آموزش، به‌خصوص در مناطق کمتر برخوردار، پی بردم. این تجربه، انگیزه‌ مرا برای ورود تخصصی به حوزه‌ آموزش و پرورش و تلاش برای ارتقای کیفیت آن، دوچندان کرد.

در سال ۱۳۴۳ به استخدام اداره فرهنگ نهاوند درآمدید و سپس با استفاده از بورس تحصیلی به آمریکا رفتید تا در رشته روان‌شناسی تربیتی ادامه تحصیل دهید. چه چیزی شما را به این رشته علاقه‌مند کرد و چرا ادامه‌ تحصیل در خارج از کشور را انتخاب نمودید؟ دکتر سیف: همیشه رابطه‌ بین ذهن انسان، یادگیری و فرآیند آموزش، برای من جذاب بوده است. روان‌شناسی تربیتی دقیقاً به همین موضوع می‌پردازد؛ اینکه چگونه انسان یاد می‌گیرد، چه عواملی بر این فرآیند تأثیر می‌گذارد و چگونه می‌توان آموزش را مؤثرتر کرد. در آن زمان، دانشگاه‌های آمریکا از نظر علمی و امکانات پژوهشی در سطح بسیار بالایی قرار داشتند و استفاده از بورس تحصیلی، فرصتی بی‌نظیر بود تا بتوانم دانش خود را به سطحی جهانی برسانم و پس از آن، آموخته‌هایم را به کشورم بازگردانم.

شما در سال ۱۳۵۲ دکترای خود را در رشته روان‌شناسی تربیتی دریافت کردید و پس از بازگشت به ایران، به عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه ابوریحان بیرونی و سپس دانشگاه علامه طباطبایی مشغول به فعالیت شدید. چگونه توانستید یافته‌های علمی خود را در این دانشگاه‌ها به کار ببرید و چه نقشی در پیشبرد این رشته ایفا کردید؟ دکتر سیف: هدف اصلی من از تحصیل در آمریکا، بازگشت و خدمت به جامعه‌ علمی ایران بود. در دانشگاه ابوریحان بیرونی و بعدها در دانشگاه علامه طباطبایی تلاش کردم تا دانش روز دنیا در حوزه‌ روان‌شناسی تربیتی را به دانشجویان منتقل کنم. همچنین، در کنار تدریس، به پژوهش نیز می‌پرداختم و سعی داشتم با تألیف کتاب و مقالات علمی، به غنای این رشته در ایران بیفزایم. همکاری با دانشجویان و هدایت پایان‌نامه‌های آن‌ها، بخشی مهم از این مسیر بود.

کتاب «روان‌شناسی پرورشی» شما، به عنوان یکی از پرمخاطب‌ترین و پراستقبال‌ترین آثار در این حوزه شناخته می‌شود که از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۹۸، هفت بار ویرایش و ۶۷ بار تجدید چاپ شده است. راز این موفقیت و ماندگاری چیست؟ دکتر سیف: این لطف مخاطبان و دانشجویان عزیز است. من تلاش کردم تا مفاهیم پیچیده‌ روان‌شناسی تربیتی را به زبانی ساده، گویا و کاربردی ارائه دهم تا هم دانشجویان و هم اساتید و حتی علاقه‌مندان بتوانند از آن بهره‌مند شوند. سعی کردم در هر ویرایش، آخرین یافته‌ها و پژوهش‌های این حوزه را نیز در کتاب بگنجانم تا همواره به‌روز باقی بماند. استقبال خوب از کتاب، نشان می‌دهد که این رشته مورد توجه جامعه‌ علمی و آموزشی کشور است.

شما علاوه بر تألیف، در زمینه‌ ترجمه نیز آثاری ارزشمند را به جامعه‌ علمی عرضه کرده‌اید. به نظر شما تفاوت اصلی و چالش‌های ترجمه‌ متون علمی چیست؟ دکتر سیف: تألیف، حاصل تفکر و تجربه‌ خود فرد است و فرصتی برای عرضه‌ ایده‌های نو. اما ترجمه، پلی است برای انتقال دانش از یک فرهنگ و زبان به فرهنگ و زبان دیگر. چالش اصلی در ترجمه‌ متون علمی، دقت در انتقال مفاهیم تخصصی، حفظ لحن علمی و انتقال ظرافت‌های زبانی متن اصلی است. باید کاملاً بر موضوع اشراف داشت تا بتواند اثری قابل فهم و دقیق را به مخاطب ارائه داد. زمانی که یک اثر علمی ارزشمند در سطح جهانی وجود دارد که می‌تواند به پیشرفت علمی کشور کمک کند، ترجمه‌ آن وظیفه‌ ماست.

 استاد، در پایان، چه توصیه‌ای به دانشجویان و پژوهشگران جوان روان‌شناسی تربیتی دارید تا بتوانند در این مسیر موفق باشند و میراثی ماندگار از خود برجای بگذارند؟ دکتر سیف: اولین و مهم‌ترین توصیه من، عشق به یادگیری و کنجکاوی است. هرگز از آموختن دست نکشید و همیشه به‌روز باشید. مطالعه‌ مداوم، حضور در کارگاه‌ها و سمینارهای علمی و برقراری ارتباط با اساتید و همکاران، بسیار مهم است. همچنین، تلاش کنید تا آموخته‌های خود را به کار بگیرید و در جهت حل مشکلات جامعه و ارتقای کیفیت آموزش و پرورش گام بردارید. صداقت، پشتکار و تعهد به اخلاق حرفه‌ای، کلید موفقیت در هر مسیری است.

انتهای پیام/